όταν μας κλέβουν το μέλλον...

Γιατί νοιώθω ότι ταιριάζει τόσο πολύ η εικόνα (Το προσφυγικό στρατόπεδο σε προάστιο του Ναϊρόμπι, στο οποίο διέμεναν τις τελευταίες εβδομάδες, αποχαιρετούν η Κενυάτισσα μητέρα με τον γιο της. Προορισμός τους, η πατρογονική γη.) με το κείμενο
της Τάνιας Γεωργιοπούλου -όλα από την Καθημερινή 9 Φεβ. 2008.

Πριν από λίγο καιρό φιλοξενήθηκα σε σπίτι φίλων στο Μόναχο. Ανοιχτοί και φιλικοί -αντίθετα από τις φήμες που θέλουν τους Γερμανούς ψυχρούς και απόμακρους- μου ξεκαθάρισαν ότι ένα «νόμο» του σπιτιού δεν έπρεπε να παραβιάσω. Τον τρόπο που διαχωρίζονται τα οικιακά απορρίμματα, πλαστικά, γυαλιά, χαρτικά και οργανικά, σε διαφορετικούς κάδους εντός σπιτιού, προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία ανακύκλωσης στη συνέχεια. Η τοπική αστυνομία κάνει συχνά εφόδους στα σπίτια, για να τσεκάρει αν χωρίζεις σωστά τα σκουπίδια σου. Αν όχι, σου κόβει γερό πρόστιμο», με πληροφόρησαν.

Είχα ξεχάσει αυτό το περιστατικό, άλλωστε σε σχέση με όσα συμβαίνουν εδώ, περιβαλλοντικά, η Γερμανία ήταν κάτι σαν επίσκεψη σε άλλο πλανήτη, όταν εντόπισα γείτονα να πετάει τη σακούλα σκουπιδιών στον μπλε κάδο όπου συγκεντρώνονται οι συσκευασίες που προορίζονται για ανακύκλωση. Οταν τόλμησα να τον ρωτήσω «γιατί», έλαβα την αποστομωτική απάντηση. «Γιατί έτσι μου κάνει κέφι. Εσένα τι σε νοιάζει»;

Με νοιάζει βέβαια για πολλούς λόγους: Γιατί οι ενέργειες του καθενός από εμάς, εφόσον χρειάζεται να μοιραζόμαστε την ίδια γειτονιά, πόλη, χώρα, επηρεάζουν και τη ζωή των υπολοίπων. Γιατί όταν εγώ υπακούω σε κάποιους κανόνες ώστε να μπορεί να λειτουργήσει αυτή η κοινωνία, θα προτιμούσα και οι άλλοι να κάνουν το ίδιο. Γιατί όσο περνάει από το χέρι μου, θα ήθελα και η επόμενη γενιά να μπορεί να ζήσει σε αυτόν τον πλανήτη τουλάχιστον στις ίδιες συνθήκες με αυτές που έζησα εγώ αν όχι καλύτερες. Γιατί αν δεν φτάσουμε τους στόχους που ορίζει η Ευρωπαϊκή Ενωση όσον αφορά την ανακύκλωση, θα πληρώσουμε πρόστιμο ως χώρα, το οποίο όμως θα επιβαρύνει τον καθένα από εμάς.

Θα ήμουν βέβαια αφελής αν πίστευα ότι αυτά τα επιχειρήματα μπορούν να πείσουν κάποιον που συμπεριφέρεται όπως του κάνει κέφι και μάλιστα υπερασπίζεται αυτό του το δικαίωμα. Η εκπαίδευση θα μπορούσε να λειτουργήσει βοηθητικά, αλλά θα χρειαζόταν να περάσουν μία ίσως και δύο γενεές για να αποδώσει καρπούς.

Καθώς λοιπόν «το πιο δύσκολο πράγμα είναι να αλλάξουν οι νοοτροπίες», η νομοθεσία θα μπορούσε να βοηθήσει τη χώρα να κάνει ένα βήμα μπροστά, παρά τις αντιστάσεις ή τις αδράνειες της κοινωνίας, διαπαιδαγωγώντας τους πολίτες -γιατί όχι;- στα βήματα της Γερμανίας.

Θα μπορούσε, με λίγα λόγια, να προβλέπονται συγκεκριμένες ποινές- πρόστιμα για την παραβίαση περιβαλλοντικών κανόνων και υποχρεώσεων.

Ετσι θα γίνει σαφές ότι η τήρησή τους δεν είναι οικειοθελής παραχώρηση προς το κακόμοιρο το περιβάλλον που υποφέρει, από όποιον έχει καλή διάθεση, αλλά αναγκαία και επιβεβλημένη συνθήκη. Αν η ανακύκλωση, για παράδειγμα, συνιστάται αλλά δεν επιβάλλεται, είναι σαφές ότι πολλοί θα επιλέξουμε τον εύκολο δρόμο. Bέβαια, η θεσμοθέτηση υποχρεωτικών περιβαλλοντικών κανόνων για τους πολίτες προϋποθέτει ότι κάποιος θα αναλάβει το περίφημο «πολιτικό κόστος» να διδάξει απρόθυμους συχνά μαθητές, ότι κοντά στις άλλες, υπάρχουν και οι περιβαλλοντικές παραβάσεις.

Αφού όμως το να κλέβεις πορτοφόλια θεωρείται αξιόποινη πράξη, γιατί να μην ισχύει το ίδιο και όταν κλέβεις το μέλλον της επόμενης γενιάς σε αυτόν τον πλανήτη;